İnsan sağlığı için gerekli olan ve vücudun sağlıklı, düzenli gelişimde rol oynayan vitaminler insan sağlığı için olmazsa olmazlardandır. Vitaminler vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir. Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar.
Vücudumuz için gerekli başlıca vitaminler; A, B grubu, C, D, E, K vitaminleridir.
Şimdi teker teker bu vitaminlerin vücudumuz için ne gibi yararları faydaları var onlara bakalım ve bu vitaminler hangi besinlerde bulur, vücudun vitamin ihtiyacını hangi besinler ile giderilebileceğine bakalım.
A Vitamini ve Faydaları;
A vitamini doğal yoldan iki farklı şekilde meydana gelir. Biri hazır besin maddesi olarak hayvansal gıdalarda bulunan retinoldür.
Diğeri pro-vitamin şeklindedir ve hem hayvansal hem bitkisel gıdalarda bulunur. İhtiyaç halinde retinole dönüşür.
A vitamini yağda eriyen bir vitamin çeşididir ve karaciğerde depolanır.
Yüksek miktarda alınan A vitamini zehirlenmeye neden olabilir.
Faydaları
- A vitamini en çok göz sağlığına faydalarıyla bilinir. Gece körlüğü, görme bozuklukları gibi birçok göz problemine iyi gelir.
- A vitamini vücudu enfeksiyonlara karşı korur.
- Güçlü bir antioksidandır. Kansere karşı koruyucudur.
- Kemiklerin gelişimine yardımcı olur.
- Cilt problemlerine iyi gelir.
- Yaşlanmayı geciktirir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Anne karnındaki bebeğin sağlık gelişimi için anne adaylarının mutlaka A vitamini alması gerekir.
- Yağ depolanmasına yardımcı olur.
- Diş ve diş eti gelişiminde önemlidir.
- Soğuk algınlığına iyi gelir.
- Ülseri tedavi edici niteliktedir.
A vitamini eksikliği;
gece körlüğüne, göz bozukluklarına, cilt sorunlarına neden olur. Bağışıklık sistemi zayıflar ve vücut enfeksiyonlara karşı savunmasız kalır.
A vitamini fazlalığı ise baş ağrısına, mide bulantısına, kusmaya, iştah kaybına, saç dökülmesine, saç kuruluğuna, eklem ağrılarına ve karaciğer bozukluklarına neden olabilir.
A vitamini içeren besinler;
A vitamini hazır besin maddesi olarak karaciğerde ve hayvansal gıdalarda bulunur.
Balıkyağı, süt ve yumurta bol miktarda A vitamini içerir.
A vitamininin pro-vitamin şekli havuç, kabak, biber, brokoli gibi yeşil sebzelerde ve sarı meyvelerde bulunur.
Vitaminlerin vücudunuza faydaları saymakla bitmez, ancak siz yine de önce doktorumuza kulak verin ve vitamin kullanırken dikkat edilecekleri öğrenin.
B1 Vitamini;
B1 vitamini tiamin adıyla da bilinir. B grubu vitaminler arasında ilk keşfedilendir.
Isı ve ışığa karşı duyarlı olan B1 vitamini suda erir. Vücutta depolanmaz, fazlası idrar yoluyla atılır ve diğer B grubu vitaminlerle alınırsa daha etkili olur.
Faydaları
- Şeker hastalığını önler.
- Alyuvarların oluşumunda önemli rol oynar.
- Merkezi sinir sisteminin korunmasına yardımcıdır.
- Sinirsel hastalıkları önler.
- Zihni açar, hafızayı güçlendirir.
- Sindirimi düzenler.
- Vücuda alınan karbonhidratların enerjiye dönüşmesini sağlar.
- Doku sertleşmesini önler.
- Kan dolaşımını düzenler.
- Sigara ve alkolün olumsuz etkilerinin giderilmesinde rol alır.
- Damar sertliğini önler.
B1 vitamini günlük olarak en az 1 mg alınmalıdır. Alkol kullanımında vücuttaki B1 vitamini azalır.
Vücutta B1 vitamininin eksikliği yorgunluk, depresyon, zihin bulanıklığı, göz sorunları, kas krampları, iştahsızlık, sindirim bozukluğu, kabızlık, baş ağrısı ve ödeme neden olabilir.
B1 vitamini eksikliği ile alkol kullanımı ciddi bir beyin hastalığı olan Wernicke-Korsakoff Sendromu’na neden olabilir.
B1 vitamini vücutta uzun süre eksik olursa merkezi sinir sistemini yıkan Beriberi hastalığı oluşur.
B1 vitamini kaynakları
Sebze, meyve, süt ve süt ürünleri, rafine edilmiş tahıl, et, balık, pirinç kabuğu, ayçekirdeği, bira mayası, buğday başağı, kuru fasulye, yumurta, deniz ürünleri, kepek ve bezelye bol miktarda B1 vitamini içeren besinlerdir.
Vitaminlerin vücudunuza faydaları saymakla bitmez, ancak siz yine de önce doktorumuza kulak verin ve vitamin kullanırken dikkat edilecekleri öğrenin.
B2 Vitamini;
B2 vitamini riboflavin adıyla da bilinir. Suda eriyen bir vitamin çeşididir ve vücutta depolanmaz. Işığa karşı hassas, ısıya karşı dayanıklıdır.
Bazı bağırsak bakterileri tarafından da az miktarda üretilebilir. Bu nedenle günlük B2 vitamininin alınmadığı durumlarda da eksiklik belirtisi görülmez.
Faydaları
- Enerji üretimine yardım eder.
- Sinir sistemini korur.
- Göz sağlığına iyi gelir.
- Cildi korur.
- Büyüme ve gelişmede önemli rolü vardır.
- Migren tedavisinde yardımcıdır.
- Enfeksiyon ve yanık tedavilerinde kullanılır.
- Mide ve karaciğer hastalıklarına iyi gelir.
- Vücuttaki asit oranını düzenler.
- Solunum sisteminin çalışmasında yardımcı rol alır.
- Saç ve tırnak sağlığına iyi gelir.
Günde en az 1.5 mg B2 vitamini alınmalıdır.
B2 vitamini eksikliği genellikle alkol bağımlılarında ortaya çıkar. Eksikliğinde dil ve dudakta iltihap, kaşıntı, uykusuzluk, yorgunluk, deride yara, öğrenme güçlüğü, gözlerde hassasiyet ve yanma meydana gelir.
Fazla alınan B2 vitamini idrarla dışarı atılır. İdrar renginin koyu olması B2 fazlalığının belirtisi olabilir. Ayrıca B2 fazlası bulantı ve kusmaya da neden olabilir.
B2 vitamini içeren besinler
Badem, yerfıstığı, fındık, bira mayası, havuç, enginar, tavuk, peynir, sığır eti, mercimek, böbrek ve buğday B2 vitamini içeren besinler arasındadır. Ayrıca hayvansal gıdaların, açık yeşil sebze ve meyvelerin tümünde bulunur.
Vitaminlerle ilgili genel bilgi almak ve sağlığınız için vitaminlerden nasıl yararlanacağınızı öğrenmek için doktorumuza danışabilirsiniz.
B3 Vitamini;
Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması için gerekli olan B3 vitamini niasin adıyla da bilinir.
En dirençli vitaminlerdendir, ısıya ve ışığa karşı dayanıklıdır. Suda çözünür.
Vücutta triptofan adlı amino asitten üretilebilir ancak karaciğerde az miktarda depolanır.
Faydaları
- Kan dolaşımını düzenler.
- Deri sağlığına iyi gelir.
- Şizofreni tedavisinde yardımcı rol alır.
- Zihinsel hastalıkların tedavisinde yardımcıdır.
- Kolesterolü dengeler.
- Protein, yağ ve karbonhidratın vücutta kullanılabilmesini sağlar.
- Beynin ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar.
- Hormon üretimine yardım eder.
- Sindirim sistemine iyi gelir.
- Toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağlar.
B3 vitaminini kadınların günde 15, erkeklerin ise 19 mg alması gerekir. Ancak doktorunuza danışmadan alacağınız doza karar vermemelisiniz.
B3 vitamini eksikliğinde şu belirtiler görülebilir:
- Yorgunluk
- Sinirlilik
- İştahsızlık, bulantı, kusma, ishal
- Cilt sorunları
- Diş eti hassasiyeti ve ağız kokusu
- Sinir sistemi bozuklukları
Uzun süre B3 vitamini eksikliği yaşayanlarda pellegra adı verilen ciddi bir hastalık ortaya çıkabilir. Bu hastalık ishale, zihin bulanıklığına, depresyona, cilt sorunlarına, sinir ve sindirim sistemi bozukluklarına neden olur.
B3 vitamini fazla alındığında ise ciltte alerjik reaksiyonlar görülebilir. Deride kızarma, yanma ve kaşıntı meydana gelir. Ayrıca karaciğer ve mide zarar görebilir.
B3 vitamini kaynakları
Brokoli, karnabahar, havuç, patates ve domates gibi sebzeler bol miktarda B3 vitamini içerir.
Kırmızı ette de bolca bulunur. Peynir, mısır unu, yumurta, balık ve süt gibi besinler de doğal B3 vitamini kaynağıdır.
Vitaminlerle ilgili genel bilgi almak ve sağlığınız için vitaminlerden nasıl yararlanacağınızı öğrenmek için doktorumuza danışabilirsiniz.
B6 Vitamini;
B6 vitamini piridoksin adıyla da bilinir. Vücutta depolanmaz ve suda erir.
Isıya ve ışığa karşı hassastır, güneş ışınlarına maruz kaldığında ya da pişirildiğinde kolayca bozulur.
Faydaları
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Hormonların üretimine katkı sağlar.
- Cinsel hormonları dengeler.
- Kalbi korur.
- Böbrek taşı oluşumunu engeller.
- Karpal tünel sendromuna iyi gelir.
- Serotonin üretimine katkıda bulunur.
- Âdet öncesi sendromuna iyi gelir.
- Dokuların kendisini yenilemesini hızlandırır.
- Karaciğeri temizler.
- Cildin parlak olmasını sağlar.
- Antikor üretimini artırır.
- Anemi tedavisinde kullanılır.
- Depresyona iyi gelir.
B6 vitamini eksikliğinde kas sorunları, sindirim sistemi rahatsızlıkları, cilt problemleri, konsantrasyon bozukluğu, zayıf hafıza, çarpıntı, sinirlilik gibi belirtiler görülebilir ama eksikliğine az rastlanır.
Fazla alınması ise oldukça zararlıdır. Birkaç doz aşımıyla zehirleyebilir ve sinir sistemine zarar verebilir.
Günlük olarak 2 mg alınmalıdır ancak doktorunuza danışmadan hareket etmeyin.
B6 vitamini içeren besinler
Karaciğer, böbrek, ay çiçeği, ıspanak, pancar, patates, muz, tavuk eti, bezelye, avokado, bira mayası, yumurta, balık, baklagiller ve bütün kuruyemişler B6 vitamini kaynağıdır.
Ancak hayvansal ve bitkisel gıdalar fazla miktarda B6 vitamini içermez.
Vitaminlerin vücudunuza faydaları saymakla bitmez, ancak siz yine de önce doktorumuza kulak verin ve vitamin kullanırken dikkat edilecekleri öğrenin.
B11 Vitamini;
B11 vitamini, folik asit ve BC ismiyle de bilinir.
Bağırsak bakterileri tarafından da üretilebilen B11 vitamini karaciğerde depolanır.
Isıya ve ışığa karşı dayanıksızdır. Pişirildiğinde bozulur.
Faydaları
- Kan hücrelerinin üretimine katkıda bulunur.
- Hücre bölünmesinde rol oynar.
- Büyümeyi hızlandırır.
- Kalp sağlığına iyi gelir.
- Sinir sisteminin etkin çalışmasını sağlar.
- Sara hastalığına iyi gelir.
- Vücut direncini artırır.
Az sebze ve meyve tüketimi B11 vitamini eksikliğine yol açan nedenler arasındadır.
Eksikliğinde kansızlık, çarpıntı, sinir ve sindirim sistemi sorunları görülebilir. Ayrıca hamilelik döneminde B11 vitamininin yetersiz alımı gebelik zehirlenmesi, düşük, erken doğum, bebekte beyin ve omurilik sorunlarına yol açabilir.
Fazla miktarda alınan B11 vitamini de uyku düzensizliklerine, sindirim sistemi sorunlarına ve cilt problemlerine yol açabilir. Gebelik döneminde fazla alınırsa bebek zarar görebilir.
Yetişkinlerin günlük 400 mg folik asit alması gerekir ama hamilelik döneminde bu miktar 2 katına çıkar.
B11 vitamini kaynakları
Havuç, yumurta, portakal, avokado gibi besinler doğal B11 vitamini kaynaklarıdır. Ayrıca bütün yeşil sebzelerde bol miktarda bulunur.
Vitaminlerle ilgili genel bilgi almak ve sağlığınız için vitaminlerden nasıl yararlanacağınızı öğrenmek için doktorumuza danışabilirsiniz.
B12 Vitamini;
B12 vitamini kobalamin olarak da bilinir. Suda eriyen bir vitamin çeşididir ve karaciğerde depolanır.
Sadece et ve süt ürünlerinde bulunan B12 vitamini yetersiz alındığında ciddi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Sağlıklı bir yetişkinin karaciğerinde depolanan kobalamin miktarı 5 yıl yeterli olabilir ancak bu süre içerisinde fazla eksiklik belirtisi görülmediğinden günlük B12 ihtiyacı karşılanmalıdır.
Faydaları
- Kansızlığı önler.
- Kalp sağlığına iyi gelir.
- Sinir sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar.
- Hafızayı güçlendirir.
- Konsantrasyon bozukluklarına iyi gelir.
B12 vitamini eksikliğinde kansızlık, el ve ayakta uyuşma, kilo kaybı, zihinsel sorunlar ve sindirim sistemi bozuklukları ortaya çıkabilir.
Eksikliğine daha çok vejetaryenlerde ve yaşlılarda rastlanır.
B12 vitamini içeren besinler
Hayvansal gıdalarda bol miktarda bulunur. Yumurta, süt, peynir, balık, böbrek, karaciğer ve sığır eti B12 vitamini içeren besinler arasındadır.
Bitkisel besinler B12 vitamini içermez. Bu nedenle vejetaryenlerde eksikliğine sık rastlanır. İlaç takviyesi şarttır.
Vitaminlerle ilgili genel bilgi almak ve sağlığınız için vitaminlerden nasıl yararlanacağınızı öğrenmek için doktorumuza danışabilirsiniz.
C Vitamini;
C vitamini suda eriyen bir vitamin çeşididir. Isıya karşı hassastır, pişirilince etkisiz hale gelir.
Birçok hayvan ve bitki türü ihtiyaçları olan C vitaminini kendileri üretebilir, ancak insan vücudu C vitaminini üretemez.
C vitamini insan vücudunun en çok ihtiyaç duyduğu vitaminlerden olduğu için bol miktarda tüketilmelidir.
Faydaları
C vitamini vücutta birçok göreve sahip olduğundan oldukça önemli bir yere sahiptir.
- Vücudu enfeksiyonlara ve bakterilere karşı korur.
- Kalp krizini önleyici özelliğe sahiptir.
- Güçlü bir antioksidandır. Kansere karşı koruyucu özelliği vardır. Birçok kanser çeşidinin oluşmasını önler.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Soğuk algınlığı gibi hastalıklarda vücudun direncini artırır.
- Yara ve yanıkları iyileştirir.
- Diş eti kanamalarına iyi gelir.
- Kan damarlarının güçlenmesinde rol alır.
- Damarlarda kan pıhtılaşmasını önler.
- Kolesterolü dengeler.
- Anemi tedavisinde yardımcı rol oynar.
- Katarakt oluşumunu geciktirir ve önler.
- Kurşun, civa, arsenik gibi metallerin ve aspirin, insülin, kortizon gibi ilaçların olumsuz etkilerini azaltır.
- İdrar yolu enfeksiyonları için kullanılan ilaçların etkinliğini artırır.
Vücudun günlük C vitamini ihtiyacı 60 mg’dır. Herhangi bir sağlık sorunuyla özellikle soğuk algınlığı gibi hastalıklarla karşı karşıya kalındığında günlük olarak daha fazla C vitamini alınmalıdır.
C vitamini fazlalığı da eksikliği gibi çeşitli sorunlara neden olacağı için mutlaka doktorunuza danışarak hareket edin.
C vitamini eksikliğinde kılcal damarların geçirgenliği bozulduğu için dokularda ufak darbeler sonucu bile kanama meydana gelebilir.
Ayrıca C vitamini eksikliğinde skorbüt denilen bir hastalık görülür. Bu hastalık diş etinde, iç organlarda ve kemik zarı altında kanamalara neden olur.
Vücudun enfeksiyonlara karşı direncinin azalması da C vitamini eksikliğinin sonuçlarındandır.
C vitamini fazla alındığında ise bulantı, kusma, ishal ve böbrek taşına neden olabilir.
C vitamini içeren besinler
C vitamini en çok portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi turunçgillerde bulunur.
Özellikle maydanoz, kabak, karnabahar, domates, lahana, ıspanak ve kıvırcık salata, patates ve yeşil biberde bol miktarda bulunan C vitamini tüm taze sebze ve meyvelerde de yeterli miktarda yer alır.
Kuşburnu, frenk üzümü, kivi, çilek ve misket limonu da içinde C vitamini barındıran önemli besinlerdendir.
D Vitamini;
D vitamininin iki çeşidi vardır. Biri D2, diğeri ise D3 vitaminidir.
D2 vitamini yani ergokalsiferol, ışınlanmış mayalarda bulunur.
D3 vitamini yani kolesalsiferol ise insan derisinde bulunur ve güneş ışınlarının etkisiyle oluşur.
D vitamini yağda erir ve karaciğerde depolanır. Isıya ve pişirmeye karşı dayanıklı olan D vitamini özellikle çocuk gelişimi için oldukça önemli bir yere sahiptir.
Kalsiyum ve fosforun bağırsakta emilimi ve vücutta kullanımı için gerekli olan D vitamini mutlaka alınmalıdır.
Faydaları
- Kemiklerin gelişmesinde çok önemli bir rol oynar. Kemikleri ve dişleri kuvvetlendirir.
- Kemiklerde kalsiyum birikmesine yardımcı olur.
- Raşitizmi önler.
- Romatizma tedavisinde kullanılır.
- Cilt hastalıklarına iyi gelir.
- Kasların zayıflamasını önler.
- Kalp atışını düzenler.
- Ameliyat sonrası oluşabilecek kas kasılmalarını önler.
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Kalsiyum emilimini artırır.
D vitamini günde en az 200 ünite alınmalıdır. Günlük olarak 400-800 ünite alınan D vitamini ise yaşlılıkta kemik erimesinden korunmaya yardımcı olur.
D vitamini eksikliğinde kemiklerde yumuşama ve kemik yapısında bozulma görülür. Çocuklarda raşitizm (kemik zayıflığı) ve yetişkinlerde osteomalasi (kemik erimesi) adı verilen hastalıklara neden olur.
Ayrıca D vitamini eksikliğine bağlı olarak böbrekler zarar görebilir.
Fazla alınan D vitamini ise zehirlenmeye neden olabileceği gibi iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık, karın ağrısı ve kalp atışında düzensizlik yapabilir.
D vitamini kaynakları
D vitamini içeren en önemli kaynak güneş ışınlarıdır.
Bunun dışında balıkyağı ve sütte bol miktarda bulunur. Karaciğer, balık, tereyağı, yumurta, peynir ve mantar gibi besinler de D vitamini içerir.
E Vitamini;
Bileşiminde alfa, beta, gama ve delta tokoferolleri bulunan E vitamini yağda erir ve karaciğerde depolanır. Isıya ve pişirmeye karşı dayanıklıdır.
Deriden emilebilme özelliğine sahip olan E vitamini cilt sağlığı açısından oldukça önemlidir. Gündüz cildi nemlendirir, gece ise önceden meydana gelen yıpranmaları onarır.
Faydaları
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Güçlü bir antioksidandır.
- Kansere karşı koruyucudur.
- Göz sağlığına iyi gelir.
- Hücrelerin yenilenmesini sağlar ve hücre yapısını korur.
- Yaraların iyileşmesine yardımcı olur.
- Cilt sorunlarına iyi gelir, cildi güzelleştirir.
- Yaşlanmayı geciktirir.
- Vücuda alınan toksin maddelere karşı koruyucudur.
- Katarakt oluşumunu önler.
- Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatır.
- Kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucudur.
- Damar tıkanıklığını ve sertliğini önler.
- Kolesterolü dengeler.
- Kalbe yararlı kolesterolü yükseltir, zararlı kolesterolü düşürür.
E vitamini ayrıca bebeğin zeka gelişimini etkilediği için hamilelik döneminde mutlaka alınmalıdır.
E vitamini eksik alınırsa göz bozukluklarına, halsizliğe, kansızlığa ve kalp hastalıklarına neden olabilir. Cinsel isteksizlik ve kısırlık da E vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
E vitamini fazlalığı idrarla dışarı atılır. Daha fazla alınan E vitamini bulantı ve kusmaya neden olur.
Günlük olarak bebeklerin 5-6 mg, çocukların 7 mg, yetişkinlerin ise 8-10 mg E vitamini alması gerekir.
E vitamini kaynakları
E vitamini özellikle bitkisel tohumlarda ve mısırözü, ayçiçeği, susam ve fındık gibi bitkisel yağlarda bol miktarda bulunur.
Ispanak, kabak, lahana ve marul gibi yeşil sebzeler, zeytinyağı, yumurta sarısı, patates, buğday, pirinç, mısır, domates, darı, çavdar, balıkyağı, fındık, ceviz ve ton balığı da E vitamini içeren besinler arasındadır.
Günlük E vitamini ihtiyacı, 1 avuç fındıkla veya 3-4 tane cevizle sağlanabilir.
K Vitamini;
K vitamini bağırsakta bulunan bazı bakteriler tarafından üretilir. Işığa karşı hassas, ısıya karşı dayanıklıdır.
Bağırsaklar ağır bir hasar görmediği sürece K vitamini üretimi devam eder ve insan vücudunda depolanır.
Kimyasal özellikleri nedeniyle suda çözünemeyen K vitamini yağda erir.
Faydaları
K vitamininin en önemli görevi kanın pıhtılaşmasını sağlamaktır. Kanama ve pıhtılaşma sorunları K vitamini eksikliğinin belirtisidir.
K vitamini yeterli ölçüde alınmazsa idrar yollarında, diş etlerinde, sindirim sisteminde, akciğerde ve deride kanamalar meydana gelir.
K vitamini eksikliği;
basur, burun kanaması ve aşırı regl kanamalarına neden olabilir. Ayrıca yeni doğan bebeklerin sarılıkları da K vitamini eksikliğinden kaynaklanabilir.
K vitamini fazlalığında ise
kan gereğinden çok pıhtılaşır. Damar tıkanıklıkları ve karaciğerde bozulmalar meydana gelebilir. Ancak K vitamini fazlalığı çok nadir görülür.
Yetişkinler günlük olarak 80-150 mg K vitamini almalıdır. Ancak bu miktar besin ve yararlı bakterilerden rahatlıkla karşılanır.
K vitamini içeren besinler
Ispanak, lahana, Brüksel lahanası, yeşil biber, marul, karnabahar, yeşil domates, fasulye, bezelye, kabak ve patates gibi sebzelerde bol miktarda bulunur.
Ayrıca yumurta sarısı ve yoğurt da K vitamini içeren besinlerdir.
Google arama etiketleri:
| [ vitaminler, vitamin çeşitleri, depresyonda hangi vitaminler alinmali, ] |
Kayıtlar
0 yorum:
Yorum Gönder